Bu iki vali beyle, 15nci Kolordu Komutanı Kazım Karabekir Paşa ve beraberinde bulunan Rauf (Orbay) Bey, eski İzmit Mutasarrıfı Süreyya Bey ve karargâhıma bağlı Kurmay Başkanı Kazım (Karabekir) Bey ve Kurmay Hüsrev Bey, Doktor Refik (Saydam) Bey arkadaşlarımla ciddi bir görüş alışverişinde bulunmayı uygun gördüm.
Kendilerine genel ve özel durumu açıklayarak izlenmesi zorunlu olan yolu anlattım. Bu münasebetle en uygunsuz durumları ve genel, kişisel tehlikeleri, her olasılığa karşı katlanılması zorunlu olan özveriyi dile getirdim.
Bir de, “Ulusal amaç için ortaya atılacakların bugün yok edilmesini düşünen, yalnız saray, hükümet ve yabancılardır. Fakat bütün ülkenin aldatılmasını ve bize karşı çevrilmesini de ihtimal içerisinde görmek gerekir. Ulusa öncü olacakların, her ne olursa olsun amaçtan dönmemeleri, ülkede barınabilecekleri son noktada, son nefeslerini verinceye kadar, bu amaç uğrunda fedakârlığa devam edeceklerine daha işin başında karar vermeleri gerekir. Kalplerinde bu gücü hissetmeyenlerin girişimde bulunmamaları elbette daha isabetli olur. Çünkü aksi durumda hem kendilerini ve hem de ulusu aldatmış olurlar.
Bir de söz konusu görev, resmi makam ve üniformaya sığınarak, el altından yürütülebilecek türden değildir. Bu tarz bir dereceye kadar sürdürülebilir. Fakat artık o devir geçmiştir. Açıkça ortaya çıkmak ve ulusun hakları adına yüksek sesle bağırmak ve bütün ulusu bu sese katmak gerekir.
Benim görevden alındığıma ve her türlü sonuçla karşılaşabileceğime kuşku yoktur. Benimle açıkça işbirliği yapmak, aynı sonuçları şimdiden kabul etmek demektir. Bundan başka, söz konusu ettiğimiz durumun gerektirdiği adamın, diğer birçok bakımdan da mutlaka benim şahsim olabileceği gibi bir iddia yoktur. Yalnız, herhalde bu ülke çocuklarından birinin ortaya atılması zorunlu olmuştur. Benden başka bir arkadaşı da düşünmek mümkündür. Yeter ki o arkadaş, bugünkü durumun kendinden istediği şekilde hareket etmeyi kabul etsin!” dedim.
*
Yorum: Değerli okur; M. Kemal Paşa tarafından dile getirilen yukarıdaki olay, kanımca NUTUK’un içinde yer alan en değerli ve en önemli tarihi dönüm noktalarından biridir. Ulus’un verdiği bağımsızlık mücadelesi için Erzurum kıymetli bir “kilometre taşı” olmuştur. Çünkü orada yani Doğu Anadolu’da güçlü bir konumda olan 15. Kolordu Komutanı Kazım Karabekir Paşa vardır. M. Kemal Erzurum’a gelirken üzerindeki askeri üniforması, İstanbul Hükümeti tarafından resmen alınmıştır. O artık sivil bir liderdir.
Karabekir Paşa, kendisi ile belki kader birliği yapacak, belki de tutuklayıp İstanbul’a gönderecektir. Her ikisi de ihtimal dâhilindedir. Yalnız Kazım Karabekir Paşa, emrindeki birliklerle bölgede bulunan Ermeni Çeteleri’ne aman vermemiş, bilgili ve yetenekli bir komutandır. Rütbece, çok iyi tanıdığı M. Kemal Paşa’dan daha kıdemli olmasına rağmen, onun ulusun bağımsızlığı adına bu kutsal hareketi başlatmasına sıcak bakmaktadır.
Erzurum’a ayak basan Gazi M. Kemal, Samsun’a çıktığı günden bugüne kadar ortaya koyduğu mücadele ile zaten bölge liderleri üzerinde olumlu bir etki bırakmıştır.
Bunun üzerine bir de üstün organizasyon yeteneğini kullanarak, yukarıda adı geçen üst düzey önderleri ve Karabekir Paşa’yı bir araya getirip, bahsi geçen olağan üstü konuşmasını yapması, toplantıya katılanlar liderlere güven vermiştir.
Organizasyonunu üstlendiği bu tarihi toplantıda, Ulusal Bağımsızlık Hareketinin önderi Gazi M. Kemal; bana göre toplantıya katılan diğer önemli liderleri, canları pahasına bir daha geri dönülmemek üzere verilen kutsal mücadelenin ortağı yapmıştır. Hatta tereddüdü olanın mücadeleye katılmamasının doğru bir davranış olacağını da açık kalplilikle vurgulamıştır.
Son olarak da herkesin bu hareketin lideri olabileceği gibi demokratik bir hak söyleminde bulunarak, eşine ender rastlanan bu teklifi komutan ve valilere sunmuştur.
*
Bunların hepsini, pazılın parçaları misali bir araya getirdiğimizde ortaya yaşadığı yüzyılın dehası “Gazi Mustafa Kemal Atatürk”ün çıktığını görürüz.
Not: Polatlı’mızın değerli okurlarının, İnternet üzerinden ücretsiz indirip okuyabilecekleri, benim de 8 adet eserimin yer aldığı toplam 18 adet kitap için www.halkkutuphanesi.com adresi iyi bir kaynaktır. Mutlu okumalar, okutmalar.
İlhan Küçükbiçmen
