Eski zamanlarda Hristiyanların gizli olarak yaşadıkları yerlerden biri olan Santa Vadisi, 1800 metre yüksekliğe konumlanmış ve yedi tepeden oluşan yerleşim yeridir. Türkiye’nin gizli kalan keşfedilmeyi bekleyen yerleri arasında gösterilen Santa Vadisi, yeşilin tüm renklerini içinde barındırmakta. Ayrıca Rumlardan da kalma tarihi taştan yapılmış dokuz kilise, 350 bina ve tarihi çeşme ve köprülere ev sahipliği yapmaktadır.
Santa Vadisi günümüzde Dumanlı köyü olarak adlandırılmıştır. Dumanlı ismini ise gökyüzünde sürekli bulutların olmasıdır.
Kurutuluş Savaşı zamanında Santa Vadisinde yaşayan Rumlar ayaklanma yapmış ve Türklerin bulunduğu köyleri basmıştır. Üstlerine ordu yollanmasına rağmen Rumlar teslim alınamamıştır. Santalılar 1924 yılında Yunanistan’da Santa’ya benzeyen bir yer kurmuşlardır.
ÇAĞRI ARCAKLIOĞLU
