Mizah Dergisi LeMan'ın 26 Haziran 2025 tarihli sayısında yayımlanan bir karikatür, dini değerlere hakaret tartışmasını yeniden alevlendirdi. Karikatürlerde yer alan "Muhammed" ve "Musa" isimli karakterlerin savaş ortamında selamlaşması, kamuoyunda Hz. Muhammed'in karikatürize edildiği iddiasıyla büyük tepki topladı. Soruşturma açılırken, LeMan bir kez daha mizahın sınırları ve ifade özgürlüğü tartışmasının merkezine yerleşti.
SORUŞTURMA VE GÖZALTILAR
Tartışmalı karikatürün yayınlanmasının ardından Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, Türk Ceza Kanunu’nun 216. maddesi (halkı kin ve düşmanlığa tahrik) kapsamında LeMan dergisi hakkında soruşturma başlatıldığını açıkladı.
İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya ise sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, karikatürü çizen D.P., grafik tasarımcısı C.O. ve Yazı İşleri Müdürü Z.A.'nın gözaltına alındığını, bu sırada ters kelepçe uygulandığını ve anların görüntü kaydına alındığını paylaştı. Ardından müessese müdürü A.Y. de gözaltına alındı.
Derginin imtiyaz sahibi ve genel yayın yönetmeni T.A. ile yazı işleri müdürlerinden A.Ö.'nün yurtdışında olduğu belirtildi. Yerlikaya, “Peygamber Efendimizin (S.A.V.) karikatürünü yaparak nifak tohumları ekmeye çalışanları bir kez daha lanetliyorum” açıklamasıyla devletin tepkisini net biçimde ortaya koydu.
LEMAN CEPHESİ: "İDDİALAR KÖTÜ NİYETLİ VE ÇARPITILMIŞ"
Tepkilerin büyümesi üzerine LeMan dergisi, X platformu üzerinden yaptığı açıklamada suçlamaları reddetti. Karikatürde herhangi bir peygamber tasviri bulunmadığını belirten açıklamada, çizimin amacının İsrail’in saldırılarında hayatını kaybeden bir Müslüman’ı anmak ve Filistin halkının yaşadığı zulme dikkat çekmek olduğu ifade edildi. LeMan açıklamasında şu ifadelere yer verdi: “Peygamber Efendimizin tasviri yoktur. Karikatürü böyle yorumlamak için çok kötü niyetli olmak lazım. Bize sürülen lekeyi kabul etmiyoruz.”
Ayrıca dergi, geçmişte yayımladığı beş ayrı “Filistin özel sayısı” ve Mavi Marmara dahil olmak üzere onlarca kapağıyla mazlum halkların yanında olduğunu ifade etti.
DERGİYE YÖNELİK BOYKOT ÇAĞRILARI
LeMan’ın karikatürü başta siyaset dünyası olmak üzere çok sayıda kesimden tepki aldı. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ve Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş, karikatürü kınayan açıklamalar yaptı. Göktaş, “LeMan isimli sözde derginin başrolünde olduğu rezaletin adı ne mizah olabilir ne de ifade özgürlüğü” sözleriyle tepki gösterdi.
MHP’nin sosyal medya hesaplarından da Genel Başkan Devlet Bahçeli’nin “Peygamber Efendimizin yolu yolumuzdur, sözü sözümüzdür” ifadeleri paylaşıldı. Sosyal medya kullanıcıları ise dergiye yönelik boykot çağrıları yaptı ve “nefret söylemi” içerdiği gerekçesiyle derginin kapatılmasını talep etti.
Öte yandan, Leman dergisinin Hz. Muhammed karikatürüne tepki gösteren çok sayıda kişi, dergi binasının bulunduğu İmam Adnan Sokak'ta protesto düzenledi. Polis barikat kurarak müdahale etti. Göstericilerden biri İstiklal Caddesi’nde bir binanın dördüncü katına çıkarak Tevhid bayrağı astı. Protesto gece geç saatlerde sona erdi.
BAĞIMSIZ MİZAHIN 30 YILLIK SERÜVENİ
Tartışmanın merkezindeki LeMan, Türk mizah tarihinde önemli bir yere sahip. Kökleri, 1985 yılında Gırgır dergisinden ayrılan bir grup çizerin kurduğu Limon dergisine uzanıyor. Limon’un 1991 yılında kapanmasının ardından aynı ekip tarafından kurulan LeMan, ilk sayısını 21 Kasım 1991’de yayımladı. Derginin kurucuları Mehmet Çağçağ ve Tuncay Akgün’dür.
LeMan, Gırgır ve Limon’dan farklı olarak büyük medya gruplarına bağlı olmadan, bağımsız çizgisini koruyarak yayın hayatına devam etti. 1990’lar boyunca sokak kültürüne dayalı dili ve sistem eleştirisi içeren çizimleriyle bir kuşağın sesi haline geldi. Ancak 2000’li yıllarda yaşanan kadro ayrılıklarıyla zayıfladı ve Penguen ile Lombak gibi yeni mizah dergilerinin doğmasına neden oldu.
Buna rağmen, 2010’da 1000. sayısını yayımlayan LeMan, bağımsız mizahın en uzun soluklu temsilcisi olmaya devam etti. İstanbul Beyoğlu’ndaki merkezinde kurulan LeMan Kültür isimli kafe ve etkinlik mekânı zamanla Türkiye’nin çeşitli şehirlerine yayıldı ve bir kültür markasına dönüştü.
DAHA ÖNCE DE TARTIŞMA YARATMIŞTI
LeMan, geçmişte de benzer nedenlerle kamuoyunun tepkisini çekmişti. 2021 yılında yayımladığı bir karikatürde Mevlana’yı silah taşıyan bir figür olarak betimlemesi sert eleştirilere neden olmuştu. Aynı şekilde dini figürlerin, özellikle Hz. Muhammed ve Hz. Musa’nın isimlerinin geçtiği karikatürler nedeniyle birçok kez hedef olmuştu.
Bu çizgiyi “toplumsal eleştiri” ve “ifade özgürlüğü” olarak savunan LeMan, zaman zaman bu sınırın ötesine geçmekle suçlandı.
Sözde mizah dergisi LeMan’ın son sayısındaki tartışmalı çizimin ardından, karikatürist Doğan Pehlevan’ın geçmişte de İslam’a yönelik provokatif paylaşımlarda bulunduğu ortaya çıktı. Pehlevan, geçen yıl kasım ayında sosyal medya hesabından “İslam, Türklere zorla kabul ettirilen bir inançtır” şeklinde ifadeler kullanmıştı. Bu açıklamalar, karikatürün ardından yeniden gündeme geldi.
MİZAH, İNANÇ VE ÖZGÜRLÜK ÜZERİNE YENİ BİR TARTIŞMA
LeMan karikatürüyle başlayan tartışma, Türkiye’de mizahın sınırları, dini değerlerin kamusal alandaki temsili ve ifade özgürlüğü konularında yeni bir tartışma başlattı. Karikatüristlerin ve yazarların sorumluluğu, kamusal hassasiyetler ve ceza hukuku arasındaki denge, bu olayla birlikte yeniden gündeme geldi.
LeMan davasının nasıl sonuçlanacağı, mizah dünyasında ne gibi etkiler yaratacağı ve ifade özgürlüğü tartışmalarına nasıl bir yön vereceği önümüzdeki günlerde daha netleşecek.
