2025 yazı, Avrupa ve Türkiye için orman yangınları açısından zorlayıcı geçiyor. İspanya, Yunanistan, İtalya ve Türkiye gibi ülkelerde sıcaklıklar olağanüstü seviyelere ulaşırken, yüzlerce orman yangını çıktı. Avrupa Orman Yangınları Bilgi Sistemi (EFFIS) verilerine göre, yılın ilk yedi ayında kıta genelinde 300 binden fazla hektar orman alanı zarar gördü. Uzmanlar, yangınların artmasında iklim değişikliğinin tetiklediği aşırı sıcak hava dalgaları ve kuraklığın etkili olduğunu vurguluyor. Türkiye’de ise durum daha kritik hale geliyor. Temmuz ayı boyunca Akdeniz ve Ege bölgelerinde sıcaklıklar 40 derecenin üzerine çıktı. Meteoroloji Genel Müdürlüğü’ne göre, bazı günlerde hissedilen sıcaklık 50 dereceye yaklaştı. Uzmanlar, bu durumu “ısı kubbesi” (heat dome) adlı atmosferik olayla açıklıyor. Yüksek basınç nedeniyle sıcak hava katmanları yukarı çıkamıyor ve bulunduğu yerde sıkışıp kalıyor. Bu da günlerce süren aşırı sıcaklara, kuraklığa ve nemin düşmesine yol açıyor. Ormanlar bu ortamda adeta bir kıvılcımı bekleyen barut fıçısına dönüşüyor.
YANGINLARI İNSAN ATEŞLİYOR
İklimsel koşullar ormanları yangına açık hale getirirken, alevi ilk yakan genellikle insan oluyor. Birçok ülkede olduğu gibi Türkiye’de de yangınların büyük kısmı doğrudan insan faaliyetlerinden kaynaklanıyor. Tarım alanlarında uygulanan anız yakma, yangınların en yaygın sebeplerinden biri. Bu yöntemle ateşlenen kuru alanlar, rüzgarla hızla ormana sıçrayabiliyor. 2021 yılında Adıyaman’da çıkan 16 ayrı anız yangınında 11 kişi gazdan etkilenerek hastaneye kaldırılmıştı.
KÜÇÜK İHMALLER, BÜYÜK FELAKETLER
Bunun yanı sıra, söndürülmeden atılan sigara izmaritleri de yangınların başlıca sebeplerinden. 11 Temmuz 2025’te Çanakkale’nin Lapseki ilçesinde yol kenarına atılan sigara izmariti kuru tarlayı tutuşturdu; yangın kısa sürede kontrol altına alındı. Benzer şekilde, 23 Ağustos 2024’te İzmir Seferihisar’da yol kenarındaki kuru otluk alana atılan izmarit, çevredeki çalılıklara, ormana ve park halindeki 44 araca sıçradı; 5 hektarlık alan yandı, 33 araç tamamen küle döndü. Bu tür küçük ihmaller, sıcaklık ve kuraklıkla birleştiğinde büyük yangınlara dönüşebiliyor. Uzmanlara göre, iklim değişikliği yangınların çoğu hâlâ insan eliyle başlıyor.
YANGINLARLA MÜCADELEDE ACİL ÖNLEMLER ŞART
İklim değişikliğiyle orman yangınları artık kaçınılmaz bir gerçek oldu. Bu durumda, yangınların etkilerini azaltmak için teknolojik altyapı güçlendirilmeli; erken uyarı sistemleri ve düzenli orman temizliği öncelik olmalı. Yangınla mücadele ekiplerinin sayısı artırılıp, donanımları ve eğitimleri geliştirilmeli.
Toplumun bilinçlendirilmesi büyük önem taşıyor. Anız yakma gibi riskli uygulamalara alternatifler sunulmalı, sigara izmariti gibi ihmallerin yangına yol açtığı sıkça hatırlatılmalı. Medya ve eğitim kurumları aracılığıyla düzenli kampanyalar yapılmalı. Yasal düzenlemeler caydırıcı hale getirilmeli, afetlere hazırlık planları güncellenip tatbikatlarla test edilmeli. Böylece, değişen iklim koşullarında bile yangınların yol açtığı zararlar azaltılabilir.
