Fitre nedir, kimlere verilir sorusu birçok vatandaş tarafından en çok merak edilen ve sorgulanan konular arasında yer almaya başladı. Polatlı Müftüsü Hayri Cihangeri, Fitre (fıtır sadakası) hakkında merak edilen soruları cevapladı. Fitre kime verilir, kime verilmez? Ne zaman verilir? Akrabaya fitre verilir mi? ve tüm merak edilenler haberimizde…

2022 Ramazan fitre miktarı belli oldu. Diyanet 2022 fitre ücretini kişi başı 40 TL olarak açıkladı. Fitre verecekler; fitre kime verilir, kime verilmez? Akrabaya fitre verilir mi? Hangi akrabaya fitre verilir, hangi akrabaya fitre verilmez? soruları bir hayli merak ediliyor. Fitre (fıtır sadakası) hakkında merak edilen soruları Polatlı Postası okurları için yanıtlayan Polatlı Müftüsü Hayri Cihangeri şunları söyledi:

FITIR SADAKASI NEDİR VE NE ZAMAN VERİLİR?

“Halk arasında fitre diye bilinen fıtır sadakası (sadaka-i fıtır); insan olarak yaratılmanın ve Ramazan orucunu tutup bayrama ulaşmanın bir şükrü olarak; dinen zengin olup Ramazan ayının sonuna yetişen müslümanın, belirli kimselere vermesi vacip olan bir sadakadır. Vacip oluşu, sünnetle sabittir. Kişi, kendisinin ve küçük çocuklarının fitrelerini vermekle yükümlüdür. Hz. Peygamber, köle-hür, büyük-küçük, kadın-erkek her müslümana fitrenin gerektiğini ifade etmiştir. Fıtır sadakasının vacip olma zamanı Ramazan bayramının birinci günü olmakla birlikte, bayramdan önce de verilebilir. Hatta bu daha faziletlidir. Bununla birlikte, bayram günü veya daha sonra da verilebilir. Ancak, bayram namazından önce verilmesi müstehap kabul edilmiştir. Şâfiî mezhebinde ise; fitreyi, meşru bir mazeret bulunmadıkça bayramın birinci gününün gün batımından sonraya bırakmak haramdır. Fitreyi Ramazan’ın ilk günlerinde vermek de caizdir. Fitrenin hedefi, bir fakirin içinde yaşadığı toplumun hayat standardına göre bir günlük yiyeceğinin karşılanması, böylece bayram sevincine iştirak etmesine katkıda bulunmaktır. Günümüzde fıtır sadakası miktarının belirlenmesinde, kişinin bir günlük (iki öğün) normal gıda ihtiyacını karşılayacak miktarın ölçü alınması daha uygundur. Kişi dinen zengin sayılanlara, usûlüne (anne, baba, dedeler ve nineler), fürûuna (çocuk ve torunlar) ve eşine fıtır sadakası veremez. Fitreler bir fakire verilebileceği gibi, birkaç fakire de dağıtılabilir. Ancak bir kişiye verilen miktar bir fitreden az olmamalıdır.”

KİMLER FITIR SADAKASI VERMEKLE YÜKÜMLÜDÜR?

“Ramazan bayramına kavuşan, temel ihtiyaçlarının ve bir yıllık borçlarının dışında nisap miktarı (80.18 gr. altın veya bu değerde) mala sahip olan müslümanlar kendileri ve velayetleri altındaki kişiler için fıtır sadakası vermekle yükümlüdürler. Ancak fıtır sadakası ile yükümlü olmak için bulunması gereken nisap miktarı malın, “artıcı” özellikte olması ve üzerinden “bir kameri yıl” geçmiş olması gerekmez.
Kişi kendisinin ve ergenlik çağına ulaşmamış çocuklarının fitresini vermekle yükümlüdür. Buna karşılık kişininana-babası, büyük çocukları, karısı, kardeşleri ve diğer yakınları için fitre ödeme zorunluluğu yoktur. Fakat vekâletleri olmadığı hâlde bu kişiler için ödeme yapsa geçerli olur.
Şâfiî mezhebine göre ise fıtır sadakası vermek “farz”dır ve bununla yükümlü olmak için nisap miktarı mala sahip olmak şart değildir. Buna göre temel ihtiyaçlarının yanı sıra bayram günü ve gecesine yetecek kadar azığa sahip zengin-fakir her müslüman fitre ile yükümlüdür. Ayrıca varlıklı kimsenin müslüman olan eşi, çocukları, ana-babası ve diğer yakınları için de sadaka-i fıtır vermesi gerekir.”

FITIR SADAKASI KİMLERE VERİLEBİLİR, KİMLERE VERİLEMEZ?

“Fıtır sadakası, kişinin bakmakla yükümlü olmadığı yoksul müslümanlara verilir. Fıtır sadakası ve oruç fidyesini vermek durumunda olan kimsenin bunlardan doğrudan ya da dolaylı olarak yararlanmaması esastır. Zekât için de aynı kural geçerlidir. Bu sebeple bir kimse zekâtını, fıtır sadakasını ve fidyesini kendi usûl ve fürûuna veremez. (Usûl, bir kimsenin anası, babası, dede ve nineleri; fürûu ise; çocukları, torunları ve onların çocuklarıdır.) Ayrıca eşler de birbirlerine zekât, fitre ve fidye veremez.
Hanefilere göre aşağıda sayılanlara fitre verilmez:
- Ana, baba, büyük ana ve büyük babalara,
-Oğul, oğlun çocukları, kız, kızın çocukları ve bunlardan doğan çocuklara,
-Eşine,
-Zengine yani aslî ihtiyaçları dışında nisap miktarı mala sahip olan kişiye,
-Babası zengin olan ergen olmamış çocuğa.
Şâfiîlere ve Ebu Yusuf’a göre fitre, Müslüman olmayana da verilemez.
Bunların dışındaki kardeş, teyze, dayı, amca, hala ve onların çocukları, gelin, damat, kayınpeder ve kayınvalide gibi akrabalar zengin değillerse kendilerine zekât, fitre ve fidye verilebilir.”

VAKTİNDE ÖDENMEYEN FITIR SADAKASI BORCU NASIL ÖDENİR?

“Bütün ibadetlerde olduğu gibi sadaka-i fıtır yükümlülüğü de geciktirilmeyip zamanında yerine getirilmelidir. Bununla birlikte zamanında ödenmemişse, bu fitrelerin mümkün olan ilk fırsatta ödenmesi gerekir. Fitre yükümlülüğü, İmam Şâfiî, Ahmed b. Hanbel ve bir rivayette İmam Mâlik’e göre Ramazan’ın son günü güneşin batmasıyla, Ebû Hanîfe’ye ve diğer bazı müctehid imamlara göre ise bayram günü tan yerinin ağarmasıyla gerçekleşir. Böyle olmakla birlikte fitre Ramazan ayı içinde de verilebilir. Hatta fakirlerin bayram ihtiyaçlarını karşılamaları için, bayramdan önce verilmesi daha iyidir. Ancak bayram sabahına kadar sadaka-i fıtır verilmemiş ise, bayram günlerinde ödenmesi gerekir. Zamanında ödenmeyip sonraya kalan fitreler ise, mümkün olan ilk fırsatta ödenmelidir.
Şâfiî mezhebinde fitreyi, Ramazan’ın ilk günlerinde vermek caiz; meşru bir mazeret bulunmadıkça bayramın birinci gününün gün batımından sonraya ertelemek ise haramdır.  Fakihlerin çoğunluğuna göre fitrenin ödenmesinin bayramdan sonraya bırakılması mekruh olmakla birlikte yapılan ödeme kaza değil edadır. Bazı fakihler ise fitreyi bayram sonrasına bırakmayı haram sayar ve yapılan ödemeyi kaza olarak nitelendirir.”

CİHANGERİ: VATANDAŞLARIMIZ ÖZLEMİŞ

Müftü Cihangeri, konuşmasının sonunda şunları söyledi: “Başta mukabele programlarımız olmak üzere vatandaşlarımızın yoğun bir ilgisi var, camilerimiz dolu. Her şey çok güzel gidiyor. Pandemi nedeniyle geçtiğimiz yıl camilerimizde sadece yatsı namazlarını kılıyor, teravih namazlarını kılamıyorduk. Ondan önceki sene camilerimiz kapalıydı. Bu sebeple bu yıl camilerimiz dolup taşıyor. Vatandaşlarımız özlemiş. Herkesin huzurlu bir Ramazan ayı geçirmelerini diliyoruz. Bin aydan daha hayırlı Kadir Gecesinin feyzinden, bereketinden istifade etmelerini, bizlere de dua etmelerini istiyoruz. Hayırlı Ramazanlar.”