Mustafa Kemal Atatürk, 15-20 Ekim 1927 tarihleri arasında, Ankara’nın Ulus semtindeki Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurul Salonu’nda gerçekleştirilen Cumhuriyet Halk Fırkası’nın İkinci Büyük Kurultayı’nda tarihe damga vuran “Nutuk”u okudu. Kurultaya yerli ve yabancı basın mensupları da katıldı.
Altı gün boyunca, her gün iki oturum halinde (sabah ve öğleden sonra) devam eden Nutuk’un okunması toplamda 36 saat 33 dakika sürdü ve 20 Ekim 1927 Perşembe günü saat 21.00’de sona erdi.
ALTI GÜNDE BİR DEVRİM TARİHİ ANLATILDI
Atatürk, Nutuk’un ilk gününde, 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkışından Sivas Kongresi’ne kadar olan dönemi, ikinci gününde Son Osmanlı Mebusan Meclisi’nin seçim sürecine kadar olan gelişmeleri, üçüncü gününde Büyük Millet Meclisi’nin açılışına kadar yaşanan olayları, dördüncü gününde İkinci İnönü Muharebesi’ne kadarki askeri ve siyasi gelişmeleri, beşinci gününde Lozan Barış Antlaşması’na uzanan süreci anlattı.
Altıncı ve son günde ise Lozan sonrasındaki gelişmeleri değerlendiren Atatürk, konuşmasını Gençliğe Hitabe ile tamamladı.
KURULTAYDA YOĞUN KATILIM
Nutuk’un okunduğu salonda; hükûmet üyeleri, milletvekilleri, Cumhuriyet Halk Fırkası’nın 126 delegesi, yüksek rütbeli komutanlar, parti ileri gelenleri, büyükelçiler ve özel davetliler yer aldı.
Atatürk, Nutuk’a başlamadan önce yaptığı açılış konuşmasında şu sözlerle tarihî bir hesap verme anlayışını dile getirdi:
“Bugün küşadı ile müftehir olduğum büyük kongremiz Sivas Kongresi'nden sonra teşkilatımızın ikinci büyük kongresi oluyor... Maziye ait vekayi ve hâdisat hakkında maruzatta bulunmak ve senelerden beri devam eden ef'al ve icraatımızın milletimize hesabını vermek vazifem olduğu kanaatindeyim.”
“BU SONUCU TÜRK GENÇLİĞİNE ARMAĞAN EDİYORUM”
Altı gün süren konuşmasını tamamlayan Atatürk, Nutuk’un sonunda şu ifadelerle Türk milletine ve gençliğe seslendi:
“Baylar, bu söylevimle, ulusal varlığı sona ermiş sayılan büyük bir ulusun bağımsızlığını nasıl kazandığını; bilim ve tekniğin en son ilkelerine dayanan ulusal ve çağdaş bir devleti nasıl kurduğunu anlatmaya çalıştım. Bu sonucu, Türk gençliğine kutsal bir armağan olarak bırakıyorum.”
Atatürk, konuşmasının ardından dakikalarca ayakta alkışlanmış, bu sırada gözyaşlarını tutamadığı belirtilmiştir. Kurultayda Necip Asım Bey’in Nutuk’un teşekkür ve minnetle kabul edilmesi yönündeki önergesi oybirliğiyle kabul edilmiştir.
TÜRK TARİHİNİN DÖNÜM NOKTASI
Nutuk, yalnızca bir dönemin anlatımı değil, aynı zamanda Türk milletinin bağımsızlık mücadelesinin, çağdaşlaşma hedefinin ve Cumhuriyet’in kuruluş felsefesinin özetidir. 15 Ekim 1927’de başlayan bu altı günlük konuşma, bugün hâlâ Türkiye Cumhuriyeti’nin temel yol haritalarından biri olarak kabul edilmektedir.
